5 februari, Víðgelmir

We ontdekken vandaag de schitterende Víðgelmir lavagrot en rijden daarom vanochtend in het donker zo’n 100 km door dit barre land. Het regent en stormt nog steeds, dus het blijft opletten dat we niet van de weg afwaaien. En ook als je uitstapt moet je er goed op letten dat je niet geplet wordt door een dichtklappend autoportier…

Víðgelmir is een van de grootste lavagrotten ter wereld en de grootste van IJsland, 1.595 meter onder het aardoppervlak. Het is ook de best bewaarde grot van alle bekende grotten die dit land rijk is. Dat komt door de ijsafzetting in de zestiger jaren waardoor de enige ingang in 1972 afgesloten werd, maar in 1994 was het ijs verdwenen en werd de nog onaangetaste grot weer voor publiek geopend.

De grot ligt in de buurt van Hallmandarhraun: het grootste lavaveld in Borgarfjörður. Wanneer het lavaveld ontstaan is, is niet bekend. Maar naar schatting is de vulkaan rond 900 na Christus uitgebarsten en heeft ongeveer een tot vier jaar lava gespuugd. Waar de naam vandaan komt blijft tot de dag van vandaag gissen. Víð betekent wijd. Gelmir betekent groot, maar ook worm. Omdat de grot nogal kronkelt, wordt aangenomen dat het hier worm betekent: ‘wijde of brede worm’ dus. De grot is inderdaad breed en kronkelt behoorlijk. Je moet goed uitkijken waar je loopt, ook op de trapjes en vlonders, want het is gladjes. En de helm is geen overbodige luxe.

Wij mochten een stuk van 700 meter lopen, de laatste 900 meter is afgesloten voor publiek. Gids Matthew, uit Tennessee, legde zo hier en daar uit waar we langs glibberden; “Chocolate lava, straw lava, lava and basalt coloured by iron and sulphur”, and so on. En dan niet te vergeten de ijsstalagmieten die ontstaan doordat water druppelsgewijs in de grot terecht komt en daar bij temperaturen onder nul heuse vreemd uitziende ijssculpturen creëert… Bizar, indrukwekkend, mooi en nooit eerder gezien. Toch leuk zo’n ondergronds verblijf terwijl men bovengronds wegwaait en -spoelt.

Víðgelmir ligt ook vlakbij de Deildartunguhver, de hoogst liggende warmwaterbron van Europa. Het water bij deze warmwaterbron komt boven met een constante temperatuur van 97 graden Celsius, bloedlink dus als je te dichtbij komt. Door het beestenweer hebben wij het gehouden bij de grot en zijn niet meer naar het plateau opgelopen. Maar deze weetjes willen we je natuurlijk niet onthouden, waarde lezer… Veel van het water van de bron wordt gebruikt voor het verwarmen van IJslandse huizen. Neem je een douche binnen een straal van 64 kilometer rond Deildartunguhver, dan is dat douchewater verwarmd door deze heetwaterbron. Een supervoorbeeld van efficiënt IJslands geothermisch energiegebruik.

Weetjes…

Het ontstaan van een hete bron gaat als volgt:

Neerslag in een vulkanisch gebied dringt eenvoudig door tot op een kilometer diepte. Daar is het heet en wordt het water stoom, dat weer naar de oppervlakte komt. Deze stoom verwarmt het water waardoor er een hete bron ontstaat. De stoom kan ook onopgeloste mineralen meevoeren waardoor gassen ontstaan zoals kooldioxide, waterstofsulfide en waterstof.

Op de terugweg hobbelen we over de deels onverharde weg (Malbik endar!) terug, op naar de Hraunfossar: de ‘lavawatervallen’. Dit zijn kleine, nu op sommige plekken bevroren, watervallen die door het oude lavaveld Hallmundarhraun stromen. Het veld is vernoemd naar de trol Hallmandur. De waterval is 900 meter breed en het water stort niet zoals bij andere watervallen van een rots of berg af naar beneden, maar lijkt uit het niets uit en over de lavarotswand te komen. Het water komt van de Langjökull gletsjer en is kraakhelder en mooi ijsblauw.

Stroomopwaarts van de Hraunfossar ligt de Barnafoss: de ‘kinderwatervallen’, een naam natuurlijk stammend uit een legende. Via een smalle spleet, waardoor de kolkende waterval ontstaat, gaat het water oostwaarts. Vroeger moest je om bij de kerk te komen over een natuurlijke brug. Volgens de legende heeft een moeder van twee kinderen die van deze brug afgevallen waren, de brug vernietigd. Tja…

En wij glibberen over het ijzige pad, waarbij Greet bíjna op haar plaat gaat, richting de rand om daar het donkere landschap op de gevoelige plaat vast te leggen.

En over glibberen gesproken; ook wij nemen wel eens een verkeerde afslag en lijken dan hopeloos vast te zitten in een ijsveldje in the middel of nowhere. Maarrrr, dan redt de 4x4 Jeep Compass ons toch na wat heen en weer wrikken uit deze ellende. Poeh, wat een opluchting… 😉

Onze een na laatste stop is in Reykholt, waar slechts 60 mensen wonen en dat een foeilelijk betonnen, groot hotel herbergt. Geen idee waar dat toe dient…

We doen nog wat boodschappen in Borgarnes, dan hoeft dat morgen niet, en kachelen rustig terug naar Snorrastaðir.